uma oya Discussion at Jathika Rupawahini

https://www.facebook.com/jvpsrilanka/videos/1408564899232793/?pnref=story

Uma oya

https://www.facebook.com/samantha.viddyarathna/videos/1479625212075877/?pnref=story

Samantha Vidyarathna speaks at 'Right to Life' seminar on 03.06.2017

මට අලියෙක් වෙන්න දීපං වෙන මොකටවත් නෙමෙයි තොපිට ගහලා තොපි මරන්න

මේ අහපල්ලා
අපේ පොඩි එකී මැරුණා
නෑ පොඩි එකී මැරුවා
ගොඩක් මිනිස්සු මළගෙදර ආවා
ආපු උන්ගෙන් සමහරු
සොයිසගෙ සුමේධගෙ පුෂ්පෙගෙ 
පලු ඇරියා

සමහරු ආණ්ඩුවට බැන්නා
අලිවැට ගැහුවෙ නෑ කියලා
ඡන්ද ගත් උන් අපේ ප්‍රශ්න විසඳුවේ නෑ
රනිල් මෛත්‍රී  යහපාලනේ
යහපත් කමක් නෑ 
මිනිස්සු කතා කළා


සමහර උන් කීවේ
අලි මරන්න ඕන කියලා
යූරියා ලුණු වලට කවලම් කරලා
කන්න දෙමු 
සමහරු යෝජනා කළා
හක්ක පටස් ලොකුවට හදලා
අලිමංකඩේ තියමු
මිනිස්සු ප්‍රශ්නයට උත්තර යෝජනා කලා
.......................................................

සොයිසා පන්දාහක් එවලා තිබ්බා
මරණයට ගන්න කියලා
ආනන්දත් හාල් ගෝනියක් ගෙනත් දුන්නා
මේ අහපල්ලා
තොපේ සල්ලි, ඔය හාල් 
මට එපා
මගේ පොඩි එකී මට දියං
තොපිට පුලුවන්ද ඒක කරන්න
...............................................................


මට අලියෙක් වෙන්න දීපං
වෙන මොකටවත් නෙමෙයි
තොපිට ගහල තොපි මරන්න
අලින්ට කැලේ නැති කළේ උඹලා
අපිට ජීවිතේ නැති කළෙත් උඹලා


මේ ඔක්කොම වෙනකං
ඉගෙන ගත්ත කියන උඹලාත්
උගත්තු කියන උඹලාත්
මොනවද කළේ
උඹලගේ ගොඩක් අය
උඹලගේ ප්‍රශ්න දිහා බැලුවා
අපේ ප්‍රශ්න  දළුලනකම්
උඹල ඔක්කොම බලං හිටියා

මට කියපල්ලා
වැරදි කාරයෝ අලිද
වැරදි කාරයෝ තොපිද කියලා
.................................................


අපටනම් අසාධාරණය කියන්නේ 
කඳුලක් නෙවෙයි
කඳුලෙන් පුරවපු වැවක්
අපි දන්නවා
ඒ වැවෙන් ගොඩක් උන් නානවා,
ඒ වැවෙන් ගොඩක් උන් වගා කරනවා,
ඒ වැවේ සමහරු මාළු බානවා.
අප වටා තිබෙන අයුක්තිය කියන්නේ 
ගල් කැටයක් නෙවෙයි
ඒක මහ කළු ගල් යායක්
උඹල ගොඩක් දෙනෙක්
ඒ කළුගල කඩ කඩා
ගෙවල් හදනවා, මන්දිර හදනවා
ඒ වටා මහා ප්‍රාකාර ඉදි කරනවා
මේ කළු ගලෙන් හම්බ කරනවා


උඹල ලඟ තිබෙන අමනුස්සකම කියන්නේ 
පැලයක් නෙමෙයි
ඒක මහ විසල් ගහක්
රටේ ගොඩක් උන් ඒ ගහෙන් හෙවන ලබනවා
ඒ ගහේ ඵල වළඳනවා


හ්ම් දැන් කියපල්ලා
ඔය මහත්තුරු නෝනලා 
උඹලත් මේකේ කොටස්කාරයොද කියලා
මගේ එකී මැරුණාම 
බොරු කඳුළු
බොරු හැඟීම්
දෝරෙ ගලලා මොකටද
.............................


උඹලාට සල්ලි ලොකු උනා
උඹලාට තනතුරු ලොකු උනා
උඹලාට ලොකු වාහන, ලොකු ගෙවල් ඕන
උඹලාට උඹලාගේ ළමයි ලොකු උනා
ඔන්න ඔතනදි අපි පොඩි මිනිස්සු
හැබැයි උඹලා දැනගනිල්ලා
උඹලා හිතන, විඳින ඔය ලොකුකම
උඹලාට දැනෙන්නේ-පෙනෙන්නේ,
පොඩි මිනිස්සුන්ගේ කඳුළු දහඩිය
මුසුවෙලා කියලා
අලියා නෙමෙයි 
මගේ පොඩි කෙල්ලට ගැහුවේ
මේ-රටේ මහ එවුන්
මං කැලේ අලිත් එක්ක තරහ නෑ බං
...................................................

උඹලටයි, අපිටයි එකතුවෙලා
මේ වැව සතුටෙන් පුරවන්න පුලුවන්නම්
මේ මහ කලුගල කඩා බිඳ දාන්න පුලුවන්නම්
මෙතන සශ්‍රීක උයනක් බිහි කරන්න පුලුවන්නම්
සතා සීපාවට වලඳන්න
ඵල දරන ගහක් වැලක් හදන්න
වරෙල්ලා එකතුවෙයල්ලා
උඹේ දරුවත් කවදා හරි
අලි ගහලා මරණකං
මේක තේරුම් ගන්න ඉන්න ඕනද
මට කියන්න තියෙන්නෙ මෙච්චරයි
මගේ පොඩි උන්ට ජීවිතයක් දීපං


(“වැල්ලවාය බලහරුවේ කුඩා දියණියක් උදෑසන පාසල් යන අතරේ වල් අලි ප්‍රහාරයකින් මිය යයි“ පුවත හා ඈඳේ)

අම්මා-අපි-ඔවුන් (විඳවන විඳින ජීවිත)

කරව් කන්ද වසාගෙන වැහිකළුව පහත් වෙන්න පටන් ගත්තා. පුදාම ගලෙන් සැඟවී යන්නට පෙරාතුව අන්තිම හිරු රැස් ටිකත් පතිත කරමින්, හිරු දවසේ ගමන නිම කරමින්, ඉන්න වෙලාව. අහස් තලය ඒ නිසාම රතු මිශ්‍ර කහ පැහැයෙන් ආලෝකමත් වෙලා තිබුනා. 

ඒත් ඒ විචිත්‍රවත් බව කළු වැහිවලා විසින් ගිල දමමින් රාත්‍රිය ආරම්භ වීමට වේලාව ඉතිරිව තිබියදීම අඳුරට ආරාධනා කරන්නට පටන් ගත්තා. 

කොට බිත්තිය උඩ වාඩිවෙලා කරව් කන්ද දිහා ඇස්පිය නොහෙලා බලාගෙන කරන්නේ මොකද්ද කියලා කල්පනා කරමින් හිටියේ. 

නෝනා නංගී නොනවත්වාම අඬනවා. අවුරුදු තුනක් වයස නංගිගේ ඇඬුම දරාගන්න අමාරුයි. 

ලොකු නංගි පැදුරේ දිගාවෙලා කෙඳිරිගානවා. අම්මා නිතරම කිව්වෙ ලොකු නංගිට මාන්දම කියලා. ඇයටත් දැන් වයස අවුරුදු හයයි. 

නංගිලා අඬනවා නිතරම දැකලා තිබුනත් අද දවසේ ඔවුන් හෙලන කඳුළු මටත් ටිකක් දරාගන්න අමාරුයි. ඒකට හේතුව ඔවුන් අඬන හේතුව මටත් අදාල හේතුවක්. 

ඊයෙ දහවල් අම්මා පොල් නැතුව රොටි ගෙඩි එක බැගින් අපට පුච්චලා දුන්නා. අම්මා කෑවෙ රොටි බාගයයි. 

ලොකු නංගිට මම කිව්වා රොටිය එක පාරටම කන්න එපා කියලා. 

රොටියේ කෑල්ලක් කඩලා ඒක පොඩි පොඩි පතුරුවලට ගලවන්න පුළුවන්. 
එහෙම කරලා ටික ටික කෑවම ගොඩක් වෙලා කන්න පුලුවන්. අදටත් රොටී කනකොට මම එහෙම රස බලනවා. 

ලොකු නංගි තමුන්ගෙ රොටිය කටට දෙකට ගිලලා දැම්මා. අම්මගෙ රොටියෙනුත් කෑලි කෑලි කඩලා ලොකු නංගිට දුන්නා. ඒකත් කාලා ඉවර වෙලා මගෙනුත් ඉල්ලන්න පටන්ගත්තා. 

පතුරු ගහපු රොටිකෑලි තුන හතරක් මාත් ඇයට දුන්නා. ඇයගේ ඉල්ලීමෙන් බේරෙන්න මගේ රොටිය ඉතා ඉක්මනින් කාලා ඉවර කරන්න එදා මම මටම බල කළා. 


ඒ ඊයේ. මේ අද.

කලුවර මෝදු වෙන්න පටන් ගත්තාට මේ සැබෑ රාත්‍රීය නොවෙයි. ඒත් ගැඹුරු අඳුරක් සමග මහ වැස්සක් ආරම්භ වුනා. 

අම්මට මේ දවස් ටිකේ කුලී වැඩක්වත් ලැබුනේ නෑ. ගල්වලෙත් වැඩ නැවතිලා මාස දෙක තුනක් වෙනවා. අදත් ගමේ ඇවිදලා අම්මා හවස ගෙදර ආවෙ හිස් අතින්.

 උළුවහු කඳට හේත්තුවෙලා දොරකඩ පඩිය උඩ වාඩිවෙලා ඉන්න ඇය, චීත්ත පොටින් මූන වහං කරගෙනයි හිටියේ.

 ටික වෙලාවක් යනකොට අම්මත් ඉකිගහලා අඬන්න පටන්ගත්තා. මගේ දෙකෙණෙහි වාන් උතුරන්න පටන්ගත්තේ ඒ වෙලාවෙ. 

ඒත් මම ශබ්දය පිට කලේ නෑ. නංගිලාගේ හැඬුම ඉවසන්න පුළුවන්. ඒත් කවදාවත් නැතුව අම්මත් ඉකිගහලා අඬනවා. 

මම බැම්මෙන් හිමින් සැරේ බිමට බැස්සා. 

කොට කලිසම ටිකක් බඩ උඩට උස්සගත්තා. 

කුස්සියට ගිහින් මිට නැති වප්පිහිය අතට අරගත්තා. 

මහ වැස්සෙම මිදුලට අඩිය තිබ්බා.

“උඹ කොහෙද මේ මහ වැස්සෙ යන්නේ? පේන්නැද්ද රෑ බෝවෙලා කියලා? තියෙන කරදර මදිවට... මෙහෙ වරෙං. මෙහෙ වරෙං.. “

අම්මා කෑගසද්දිම මම යන්න පටංගත්තා. 

තාත්තා මියදුනේ මම දෙකේ පන්තියෙදි. දැන් මම හයේ පන්තියේ. ගෙදර ඉන්න එකම පිරිමියා මම, මටම මම අණකර ගත්තා. 

තාර පාර පැන්නා. හෑපොළඔයට යන අඩිපාරට පැනල දුවගෙන ගියා. 

පැතිරුණ කළුවර හිතට බියක් දැනෙව්වත්, ඊට වඩා හිතේ බරක්, හැඟීමක් මට බලපෑම් කරන්න පටන් අරං තියෙන්නෙ. 

ඔය ගාව අලු කෙහෙල් පඳුර ළඟට  පොඩි වෙලාවකිං ආවා. කළුවර පාත්වෙලා තිබ්බත් දවස් ගානක් කුරුමානං අල්ලපු බාගෙට පැහුණු අලුකෙහෙල් කැන වැටුනු ගහ තෝරගත්තා. 

ඇඟේ තිබුනු සියළු ශක්තිය පිහියට භාර කළා. 

මොට පිහියෙන් පහර පිට පහර පහළොවක් විස්සක් ගැහුවා. ඒත් ගහ බිඳෙන්නෙ නැහැ. 

ඇඟ තෙතබරිත වෙලා. පිහියත් ලිස්සනවා. පිහිය කෙහෙල්ගහටම කොටලා ගහේ රැඳෙව්වා. 

උඩ පැනලා ගහේ එල්ලුනා. ගහ හෙමිහිට පහත්වුනා. 

තව ටිකක් ගහ උඩට බඩගෑවා. ගහත් එක්කම මම වේගයෙන් බිමට පහත්වුනා. 

නැවත පිහිය අතට ගත්තා.

 පිහිපාර තුන හතරක් දීලා කෙහෙල්කැන කපා ගත්තා. 

මට උස්සගන්න අමාරු තරමේ බරක් කැනේ තිබුනා. 

ජීවිතේ පළමු වතාවට දැනෙන ලොකුම හොරකම කළා. ඒ ගැන හිතට පොඩි රිදුමක් ආවා. 

කළුවර තදට වැටිලා. ඒත් අඩිපාර ඉවෙන් වගේ දන්නවා. 

පුංචි කාලෙ ඉඳන්ම ඔලුවට ඇතුල් කරලා තිවුන හොල්මන් අවතාර මතක් වෙනවා. 

හිතට හයිය අරන් මහා ජයග්‍රහණයක් ලබාගත්ත ප්‍රීතියත් එක්කම තාර පාර ළඟටම ආවා. 

කෙහෙල්කැන පඳුරක් ළඟ හංගලා  පාරට ගිහින් දෙපැත්ත බැලුවා. කවුරුත් පේන්න නැහැ. 

දුවලා ගිහින් ආයිමත් කෙහෙල් කැන කරට ගත්තා.  පාර පැනලා අඩියට දෙකට ගෙයි පිලට ගොඩවුනා. 

අම්මා එක පාරට ඉඳගැස්සුනා. 

කුප්පි ලාම්පුව උස්සලා මගෙ මූනට අල්ලලා අම්මා හොඳින් විපරම් කළා.

“උඹ කෙහෙල් කැන කැපුවා එහෙනං“

අම්මා කුප්පි ලාම්පුව බිමිං තියලා දෝතින් කෙහෙල් කැන බිමට බෑවා. 
ඇඳං හිටපු චීත්ත පොටින්ම මගේ ඔළුව හොඳට පිහිදුවා. 

අම්මම කලිසම ගලෝල බිත්ති කොටේ උඩට කලිසම විසිකළා. 

“ගිහිං  ජංගියක් ඇඳගනිං.“

අලුකෙහෙල් ඇවරි කරලා යන්තම් පොතු ඇරලා කෑලි කෑලි වලට කපලා මුට්ටියට දාලා අම්මා ඒක ලිපේ තිබ්බා. 

නංගිලා දෙන්නත්, මාත්, අම්මත් ලිප වටේ වාඩිවෙලා අලුකෙහෙල් හැලිය තැම්බෙනකං බලං හිටියා. 

හැඳි මිටෙං ඇනලා, තැම්බුනාද බලලා අම්මා මුට්ටියට නෑඹිලිය තියලා වතුර පෙරන්න පටං ගත්තා. 

බෙලෙක් පිඟන් තුනකට, අලු කෙහෙල් හැඳි තුන හතර ගානෙ බෙදුවා. ඒවට ලුණු පොල්කට්ටෙං ලුණු ඉස්සා.

“කාපල්ලා“

අම්මා පිඟානක් මං ගාවට තල්ලු කළා. ලොකු නංගි ගාවටත් පිඟානක් තල්ලු කළා. 
ලොකු නංගීත් මමත් කට පිච්චි පිච්චි ඉක්මනට කන්න පටං ගත්තා. පොඩි නංගිගෙ පිඟානෙ අලුකෙහෙල් කෑලි අම්මා හැන්දෙං හොඳටම පොඩි කළා. පොඩි කරලා, ගුලි හදලා, පිඹලා, නිවලා නෝන නංගිගේ කටේ තියන්න පටංගත්තා.

“අම්මත් කන්නකො“

මම අම්මට කිව්වා. අඩි වළඳට කෑලි කීපයක් දාගත්ත අම්මත් රාත්‍රී භෝජනය ගන්න පටංගත්තා. 

වේල් ගණනාවක් පිරිමහගන්න ජයතිලක මුත්තගෙ ඉඩමේ කෙහෙල්කැන අපට එහෙම එදා පිහිට වුනා. 

මේ ආවර්ජනය වුනේ අපේ ජීවිත ගමනේ පුංචි පතුරක් තරමේ වූ සත්‍ය පමණයි.

මේ සියල්ල මට මතක් කළේ, චිත්‍රපටියක සේයා පටයකෙ මෙන් මැවි මැවී පෙනී ගියේ පහුගිය ඇසළ පෝය, ඒ කියන්නෙ 2016 ඇසළ පෝය දවසේ රිදීමාලියද්ද සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානයට එක්වෙලා හිටියා තුන් හාරසීයක් පමණ ලොකු කුඩා මිනිස්සු දකිනවත් එක්ක. 

ඒ රිදීමාලියද්ද ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයේ ගම් ගණනාවකින් ආපු මිනිස්සු. 

අද මෙතන උත්සවයක් තියෙනවා. ඒකට මුල්වුනේ අපි. 

ඒ කියන්නෙ රිදීමාලියද්ද විමුක්ති සංසදයේ සාමාජිකයො ටික.

 ලංකාවෙ දුප්පත්ම පළාත, ඒ කිව්වෙ දරිද්‍රතාවය වැඩිම පළාත විදිහට දැන් දශක ගණනාවක්ම තේරී පත්වෙන්නෙ ඌව. ලංකාවෙ දුප්පත්ම ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය සියඹලාණ්ඩුව. දුප්පත් කමින් දෙවැනි තැන ගන්නේ මම ජීවත්වන රිදීමාලියද්ද  ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය. 

මේ ආපු මිනිස්සු ළඟ, මේ ආපු දරුපැටවුන්ගෙ මූණු දැක්කම මට මගේ ඒ ආවර්ජනය කරපු ඉතිහාසය මතක් වෙන්න පටන් ගත්තා. ඉරිච්ච ගවුම් කෑලි ඇඳගෙන, පයට සෙරෙප්පුවක්වත් නැතුව, අද උත්සවයේ බෙදන තෑගි ලැබෙනකම් බොහොමයක් පොඩි එවුන් වාඩිවෙලා බලන් ඉන්නවා. 

මේ හැම දරුවෙකුටම, මේ හැම අම්මා තාත්තා කෙනෙකුටම සංග්‍රහයක් අපි සූදානම් කරලා තිබුනා. ඒවා භුක්ති විඳිනකොට මම නැවත මනසින් ඉතිහාසය නැවත නැවතත් කියවන්න පටන්ගත්තා.

කොළඹ මැනිං වෙළඳ පොලේ ව්‍යාපාරික හිතවත්තු මේ දරුවන්ට තව ටික වෙලාවකින් තෑගි බෝග අරන් එනවා. ඒ ඔවුන්ට ඉගෙනගන්න අවශ්‍ය උපකරණ. 

පොත්පත්, බෑග්, සපත්තු ඔවුන් කද බැඳගෙන ටික වෙලාවකින් අරන් ආවා. 

අපි දරුවො සියයකට බොහොම වටිනා අධ්‍යාපන උපකරණ කට්ටලය බැගින් බෙදුවා. 

ඒ තෑගි ලබපු දරුවන්ගේ නංගිලා මල්ලිලා ඒ අයටත් අතහිත පිරෙන්න අමතරව පොත්පත් බෙදුවා. 

කොළඹ මැනිං වෙළඳ පොලෙන් ආපු ව්‍යාපාරික හිතවත්තු බොහොම සතුටු වුනා. මට අදහස් දක්වන්න ලැබුණු වෙලාවේ මම පෙරකී ඉතිහාසය ටිකක් මතක් කළා.

“මේ තමයි ලංකාවෙ දෙවැනියට දුප්පතුන් වැඩිම ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය. මේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයෙ විශේෂත්වය, මේ කොට්ඨාශයට නගරයක් නෑ. මේ කොට්ඨාශයට තියෙන්නෙ එක ජාතික පාසලයි. ඒකේ තවම උගන්වන්නෙ උසස්පෙළ කලා, වානිජ විතරයි. ලංකාවෙ අඩු වයසින් විවාහවන පිරිස් වැඩියෙන්ම ඉන්න ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය රිදීමාලියද්ද. පාසැල් හැර යන ප්‍රමාණය වැඩියි. බීමත්කම වැඩියි. නූගත්කම වැඩියි. සියදිවි නසාගැනීම් වලින් තුන්වැනි තැන ලබන්නේ මේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය. අපි ආර්ථික අතින් දුප්පත් උනහම දුප්පත් කමේ ඒ පෙරකී නෑයො අපි වටා සැරිසරනවා. ලෝකෙ කොච්චර වේගෙන් ඉස්සරහට ගියත් රටේ බොහෝ ප්‍රදේශවලට තවමත් තාක්‍ෂණය එන්නෙ බඩගාගෙන. දැනුම එන්නෙ බඩගාගෙන.“

අපි ඒ හැමෝටම ඇහෙන්න කිව්වා. 

අපේ විමුක්ති සංසදයේ අදහසක් තියෙනවා මේ ප්‍රදේශයේ පරිගණක පාසලක ආරම්භ කරන්න. 

දරුවන්ට ලෝකය දකින්න, තාක්‍ෂණය දෙන්න, ඉදිරියට යන්න, අපට දෙන්න පුළුවන් හොඳම දේ ඒක. හොඳම දේවල් අතරෙ එය එකක් කියලා අපි හිතනවා. 

පරිගණක පාසලක් ආරම්භ කරන්න කියලා හිතාගෙන අපි දැං අවුරුදු හත අටක ඉඳං ඒකට ගැළපෙන ගොඩනැගිල්ලක් හදමින් ඉන්නෙ. 

ඒ ගොඩනැගිල්ලෙ බිම් මහලෙ වැඩ තව සුළු ප්‍රමාණයක් තියෙනවා. ඒ ටිකත් අපේ ශ්‍රමයයි, ශක්තියයි යොදවලා අපි කරනවා. 

ඒත් මේ පාසල පවත්වගෙන යන්න තව අපිට  බොහෝ කාර්යයක් කරන්න තියෙනවා. 

ඒක ටිකක් දුෂ්කර උනත් අපි ඒක කෙදිනක හෝ ජයගන්නවා කියලා මම මගේ කතාවෙදි කිව්වා.

මැනිං වෙළඳ පොලේ ව්‍යාපාරික හිතවත්තු වෙනම එක්කහු වෙලා සාකච්ඡා කරලා එක ව්‍යාපාරික මහතෙක් මයික්‍රෆෝනය අතට අරගෙන තුන් හාරසීයක් වෙච්චි සභාවට පොරොන්දුවක් වුනා.

“ඔබලා ගැන අපට දැනෙනවා. ඔබලා ගැන අපට හැඟෙනවා. ඔබලාගේ මේ උත්සාහය, ලෝකය දකින්න ඉස්සරහට යන්න මේ උත්සාහයට අපි අත්වැලක් දෙන්න තීන්දු කළා. පරිගණක පාසල ආරම්භ කරන්න. ඒකට අවශ්‍ය පරිගණක ප්‍රමාණය අරගෙන දෙන්න අපි පොරොන්දු වෙනවා.“

ඒ සමගම ආපු දරුවෝ, වැඩිහිටියෝ උඩ පැන පැන අප්පුඩි ගැහුවා. විනාඩි දෙක තුනක් ප්‍රීතිඝෝෂා නැගුවා.

මම දන්නවා මේ ආපු දරු පැටව්, මේ වැඩිහිටියෝ, සැලකිය යුතු පිරිසක් අපේ අම්මා, මම, නංගිලා කුඩා කාලෙ අත්විඳපු ජීවිතය තාමත් ගතකරනවා කියලා. ඒක දකින්නේ, ඒක පේන්නේ හැමෝටම නෙවෙයි. ඒක විඳපු, ඒක දැකපු, ඒක දකින්න සමත් මිනිස්සු විතරමයි.

අප රටේ ඉහළම ආදායම් ලබන සියයට දහයක පිරිසක් රටේ සමස්ථ ජාතික ආදායමෙන් සියයට තිස් අටයි දශම හයක් අද වෙනකොට භුක්ති විඳිනවා. පහළම ආදායම් ලබන සියයට දහයක් වූ පිරිස භුක්ති විඳින්නේ ජාතික ආදායමෙන් සියයට එකයි දශම බිංදුවයි එකක්. අපේ පළාතේ බහුතරයක් ජනතාව මේ පහළම සියයට දහයට ඇතුල්වෙනවා. ඒ නිසා තමයි ලංකාවේ දුප්පතුන් බහුලම පලාත හැටියට ඌව තේරී පත්වෙලා තියෙන්නේ.

2014 වන විටත් රටේ සමස්ත පවුල්වලින් සියයට තිස් තුනක් ඒ කියන්නෙ දහසය ලක්ෂ තිස් එක්දහස්  එකසිය තිස් තුනක් (1631133) ක් සමෘද්ධි සහනාධාර කූපන්පත හිමි අය. 

අපේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයේ බහුතරයක් ඉන්නේ සමෘද්ධි ප්‍රතිලාභීන්. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය කියනවා ‘දරුවෙක් මවු කුසෙන් මෙලොව එළිය දකින කොට, අවම උපත් බර කිලෝ දෙකහමාරක් තියෙන්න ඕන‘ කියලා. 

ඒත් අපේ රටේ තවමත් උපදින දරුවන්ගෙන් සියයට විසි දෙකක් කිලෝ දෙකහමාරක බරට අඩු බරක් සහිතව තමයි උපදින්නේ. 

අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහත්තයා පාර්ලිමේන්තුවෙදි ළඟදි කිව්වා රටේ ජනගහනයෙන් සියයට පනහකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් දිනකදී උපයගන්නෙ ඩොලර් දෙකකට අඩුවෙන් කියලා.

ලෝකයේ ගත්තත් මෙවැනි අසාධාරණයට ගොදුරුවුනු මිනිස්සු ඕන තරම් ඉන්නවා. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය කියනවා ආහාර හිඟකම හේතුවෙන් දිනකට ලොව මිනිස්සු විසිපන්දාහක් මැරෙනවා කියලා. 

ලෝකයේ ඉහළම ධනවත් පුද්ගලයන් තුන්දෙනාගෙ වත්කම ලොව දිළිඳුම රටවල් 48ක දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ එකතුවට වඩා වැඩියි. 

සමහරු මේකට කියයි මේක මිනිස්සුන්ගේ කරුමය කියලා. 

තවත් කෙනෙක් කියයි මේක මිනිස්සුන්ගෙ පවුකාරකම කියලා. 

ලබා උපන් හැටි කියලා තවත් මිනිස්සු හිත හදාගෙන ඉන්නවා. 

මේ ලෝකය දුප්පත් වෙලා තියෙන්නෙ මිල මුදල්වලින් නෙමෙයි. 

බහුතරයක් මිනිසුන් දැනුමෙන්, හැඟීමෙන්, දහිරියෙන්, කැපවීමෙන් දුප්පත්. උසස් වූ මනසක් තිබෙනවා යැයි කියන මිනිසුන්ට ඇයි බැරි යුක්තිය සාධාරණය මේ පොළවට, මේ මිනිසුන්ට දිනා දෙන්න. 

මේ පවතින නීතියට යුක්තියක් නෑ. යුක්තිය ලබාදෙන්න සමත් නීතියක් තාම ගොඩනැගිලා නෑ. 


මිනිස්සුන්ගෙ කරුමෙ වෙලා තියෙන්නෙ මෙන්න මේ පවතින ක්‍රමය.

මේ මිනිසුන් වෙනුවෙන් සාධාරණ යුක්තිය හොයාගෙන අපි යනවා. 

කෙදිනක හෝ මේ මිනිසුන්ට ඒ අරුණාලෝකය කැන්දලා දෙන්න අපේ හිතේ අධිෂ්ඨානයක් තියෙනවා.

මධ්‍යම කඳුකරය සුරැකීම වෙනුවෙන්, ජල සම්පත සුරැකීම වෙනුවෙන් දියත්වන ජනතා සටන

අද ලෝකය දෙස බැලුවත්, අපේ රට ගත්තත් බහුතර ජනතාව බරපතල ප්‍රශ්ණවලට මුහුණපා තිබෙනවා. ඒ නිසා ඔවුන්ව පීඩාවට අසරණභාවයට පත්වෙලා තියෙනවා. මේ ගැටළු උපත ලැබුවේ කොහොමද? මේ ගැටළුවල අයිතිකාරයො කවුද? කවුද මේවා නිර්මාණය කළේ? මේ ගැටළුවල බොහෝ අයිතිකාරයො ජනතාව විසින්ම පත්කරගත්ත පාලකයො. අපේ රටේ  ගන්න. අද අපේ රටේ ජනතාව මුහුණ දෙන විශාල ප්‍රශ්ණ ප්‍රමාණයක් තියෙනවා. වකුගඩු රෝගය ගත්තත්, අලි-මිනිස් ගැටුම ගත්තත්, ජාතිවාදී, ආගම්වාදී ගැටළු ගත්තත් මේ හැම ගැටළුවකම අයිතිකාරයො,  නැත්නම් මේ ගැටළු උත්පත්තිය ලැබුවේ පාලකයන්ගෙ අතින්. පාලකයන්ගෙ වරදින්. 

2007 අවුරුද්දෙ එක් දවසක මට දුරකථන ඇමතුමක් ආවා. 

“හලෝ සමන්ත මහත්තයද?“

“ඔව්, මම තමයි. කතා කරනවා. කවුද මේ කතා කරන්නේ “

“මම නම් ඔබතුමා ගැන දන්නවා. ඔබතුමා නම් මං ගැන දන්නැතුව ඇති. මම මේ වැදගත් කාරණයක් කියන්නයි කතා කලේ.“

“මොකද්ද දන්නෙ නෑ“

“ඔබතුමාලගෙ පළාතට ලොකු ව්‍යාපෘතියක් එන්න යනව උමා ඔය බහුකාර්ය ව්‍යාපෘතිය කියලා. ඒ ගැන දන්නවද?“

“හොඳටම නම් විස්තර දන්නෙ නෑ. ව්‍යාපෘතිය එන බව නම් කියනවා“

“ ආ.... ඒ ව්‍යාපෘතිය  ගැන ගොඩක් තොරතුරු ගොණුවක් හැටියට මං ගාව තියෙනවා. මං ඒ ගැන හොයලා බැලුවා. මට තේරෙන විදිහට නම් මේ ව්‍යාපෘතිය කළොත් ලොකු ප්‍රශ්ණයක් පළාතට සිදුවේවි. මට පුළුවන් ඕනිනම් මේක සමන්ත මහත්තයට බලන්න දෙන්න.“

“බොහොම ස්තූතියි කිව්වට, කතා කළාට. එහෙනම් මට ඕක ඉක්මනට එවන්න.“

මා නොදන්නා ඉහළ රාජ්‍ය නිළධාරියකු සමග දුරකථන කතා බහක් එලෙස ඇතිවුනා. දවස් කීපයක් යනකොට මට ලිපිගොනුව තැපෑලෙන් ලැබුණා.  මම එය කියෙව්වා. කියවල බලනවිට  මට තේරුණා සැලකිය යුතු ප්‍රශ්ණයක් ව්‍යාපෘතිය ඇතුලෙ තියෙනවා වගේ කියලා. නමුත් මේ පිළිබඳ සියල්ල තේරුම්ගන්න ඒ ඒ විෂයන් සම්බන්ධයෙන් මට පුළුල් දැනුමක්, අවබෝධයක් පළමු මොහොතේ තිබ්බේ නෑ. ඒ නිසා මම මෙයට සහය ලබාගන්න අපේ පළාතෙ ඉන්න ජ්‍යෙෂ්ඨ පරිසරවේදියෙක් වන අතුල ප්‍රියන්ත මහත්තයා හමුවුනා. ඒ වගේම ජ්‍යෙෂ්ඨ ඉංජිනේරු මහත්මයෙක් වුනු කැලුම් ප්‍රියන්ත මහත්මයා හමුවුනා. ඔවුන් සමඟ සාකච්ඡා කරලා බොහෝ තොරතුරු ගොණු කරගන්න පුළුවන් වුනා. තවත් තොරතුරු හොයාගෙන මට රටේ විද්වතුන් ගණනාවක් හමුවෙන්න යන්න සිද්ධ වුනා. පරිසරවේදී පියල් පරාක්‍රම මහත්තයා අද ජීවතුන් අතර නැතත්, ඒ කාලෙ මේ ගැන කතා කරන්න ඔහුත් සමග මම පැය ගණනාවක් ගත කරලා තියෙනවා. සජීව චාමිකර මහත්මයා එක්ක දවස් ගණනාවක් සාකච්ඡා කරලා තියෙනවා. පරිසරවේදී, නීතීඥ ජගත් ගුණවර්ධන මහත්මයා, තිලක් කාරියවසම් මහත්මයා එක්ක අපි දවස් ගණන් සාකච්ඡා කරලා තියෙනවා. මහාචාර්ය ජිනදාස කටුපොත මහත්මයා එක්ක දවස් ගණන් සාකච්ඡා කරලා තියෙනවා. මට මේ සම්බන්ධව අධ්‍යයනය කරන්න ඔවුන් සෑහෙන උදව් පදව් කරලා තියෙනවා. ජාතික සහ ජාත්‍යන්තර තොරතුරු ලබාදීලා තියෙනවා. මහාචාර්ය විතානගේ මහත්මයාගෙ, මහාචාර්ය පානබොක්කේ මහත්මයගෙ පොත්පත් වාර්තා සෑහෙන්න කියවන්න සිද්ධ වුනා. 

වැලිමඩ වැලිකඩගම පන්සලේ නායක හාමුදුරුවෝ හමුවුනා. උන්වහන්සේ මට මග පෙන්නුවා විශාල තොරතුරු, දත්ත ගන්න පුළුවන් මහත්මයෙක් ඉන්න තැනක් හොයාගෙන යන්න. උන්වහන්සේ කිව්වා මුණසිංහ කියලා දැනට විශ්‍රාමික මහත්තයෙක් ඉන්න බවත්, ඔහු මීට වසර ගණනාවකට පෙර ඉහළ ජලාධාර ව්‍යාපෘතියේ අධ්‍යක්‍ෂකවරයා ලෙස උමාඔය නිම්නයේ සේවය කළ බවත් ඔහුගේ කොළඹ ගෙදර දුරකථන අංකය ලබාදිය හැකි බවත් මා හට පැවසුවා.  ඒ අනුව මුණසිංහ මහත්මයාගේ දුරකථන අංකයට කතාකොට ඔහු සමග සම්බන්ධතාවයක් ගොඩනගාගත්තා. දිනක් හෝමාගම ප්‍රදේශයේ තිබෙන ඔහුගේ නිවසටම ගොස් මුණසිංහ මහතා හමුවුනා. ඔහු ලඟ තිබූ තොරතුරු සහ දත්ත ලබාගැනිමට මා හට දින තුනක් පමණ යන්නට සිදුවුනා. 

වැලිමඩ ගොඩකුඹුර වෙදමහත්තයා විශාල ඉතිහාසයක් තියෙන කෙනෙක්. ඔහුගෙන් ද බොහෝ කරුණු කාරණා මගේ ගිණුමට එකතු කරගත හැකිවුනා. ඔහුගේ මගපෙන්වීමකට අනුව ඔහු සමගම ගොස් එක් සැන්දෑවක දිවුරුම්ගල රණසිංහ ගොවි මහත්තයා හමුවුනා. ඔහු සමග සාකච්ඡාව හමාර වුනේ පසුදා පාන්දර තුනයි තිහට පමණ. ඔහු හරි අපූරු මතකයක් තිබෙන මනුස්සයෙක්. දැනට ඔහුගේ වයස අවුරුදු අනූවක් පමණ වෙනවා. දෙවන ලෝක යුද්ධයේ සෙබලෙකු ලෙස සේවය කළ ඔහු උමාඔය ගැන අපට තොරතුරු කියාදුන්නේ ඉංග්‍රීසි අඟලේ සිතියම මේසයක් උඩ දිගහරිමින්. ඔහු කියනවා, 

“මහත්තයා මං කොල්ලා කාලෙ මේ කන්දෙඅරාවෙ කුඹුර අපි කෙටුවේ කුඹුරට පිටපළු දාලා ඒ පිටපළු උඩ ඉඳන්. දැන් මගේ මුණුපුරාලා ඒ කුඹුර කොටන්නේ හෝස් එකට වතුර මලක් හයිකරලා, කුඹුර පෙඟෙන්න වතුර පළමුව ඉහලා, පෙඟුනාට පසු කුඹුර කොටලා, එළවළු හදනවා. ඒ හදන එළවළු වලට හෝස් එකෙන්ම වතුර ගහනවා මහත්තයා. ඔන්න මහත්තයා අපේ කඳුබිම් වලට දැන් වෙලා තියෙන නස්පැත්තිය.”

රණසිංහ මහතාත්, ගොඩකුඹුර මහතාගෙනුත් ලබාගත්තේ ඉතිහාසයත් සමග කැටිවූ අත්දැකීම් තොරතුරු ගොනුවක්. 

මේ සියළු තොරතුරු ඒකරාශී කළාම පෙනී ගිය දේ තමයි මේ ව්‍යාපෘතියෙන් බරපතල හානි මධ්‍යම කඳුකරයටත් රටටත් සිදුවෙනවා කියන එක. පොතින් පතින් ගත්ත දැනුම විතරක් ප්‍රමාණවත් නොවන නිසා, ජනතාවගෙනුත් තොරතුරු හොයන්න අපි තීන්දු කළා. ඒ අනුව උමාඔය ආරම්භය පිදුරුතලාගලටත්, උමාඔයේ අනෙක් ප්‍රධාන අතු ගංගාවෙ ආරම්භය ඒ කියන්නෙ මාතැටිල්ල ඔයේ ආරම්භය, දඹේතැන්න කඳුවැටියත් ලෝකාන්තයත් ආදී ප්‍රදේශවලත් තොරතුරු ගොනුකර ගත්තා. උමාඔයේ සම්පූර්ණ දිග කිලෝමීටර් හැත්තෑ පහක්. උමාඔය මහවැලි ගඟට එක්කහු වෙන ප්‍රධාන අතු ගංගාවක්. මේ දෙක එකට එකතු වෙන්නේ රන්ටැඹේදි. කිලෝ මීටර් හැත්තැපහක් දිග උමාඔය දිගේ මාත් කිලෝමීටර් විසිපහක්, තිහක් ඇවිදලා අසල්වාසී ගම්වල ගොවි ජනතාවත් එක්ක, හමුවෙලා සාකච්ඡා කරලා තිබෙනවා. උමාඔයේ පෝෂක ප්‍රදේශය වර්ග කිලෝමීටර් හත්සිය විස්සක්. මේ ප්‍රදේශවල තොරතුරු විවිධ ක්‍රමවලට ඒකරාශී කරගත්තා. සියල්ල අධ්‍යයනය කරල බැලුවම මේ ව්‍යාපෘතිය කෙරුණොත් මහත් ව්‍යසනයක් සිදුවන බව අපට තේරුණා. 

මේ විනාශය නවත්තන්න දේශපාලන අධිකාරිත්වය හා බලධාරීන් සමග විවිධ මට්ටමේ සාකච්ඡා කිහිපයක් කළා. අන්තිමේට අපි තීන්දුවක් ගත්තා. පාලකයෝ ඇහුම්කන් නොදෙන නිසා, ජනතාව දැනුවත් කරලා පාලකයන්ට දැනෙන්න සංවිධානය වෙලා මේකට විරෝධය පාන්න ඕනැ කියලා. එම තීන්දුවට අනුව 2008 වර්ෂයේ සිට යම් යම් සාකච්ඡා වලින් ඉදිරියට ගිහින් “උමාඔය සුරැකීමේ ජාතික ව්‍යාපාරය“ නමින් ව්‍යාපාරයක් අපි 2009 අවුරුද්දේ ආරම්භ කළා. එහි සභාපතිවරයා ලෙස පෙර කියූ ඉංජිනේරු කැලුම් ප්‍රියන්ත මහත්මයත්, ලේකම්වරයා ලෙස ජ්‍යෙෂ්ඨ පරිසරවේදී අතුල ප්‍රියන්ත මහත්මයත් කැඳවුම්කරු ලෙස මමත් ඇතුළු වෛද්‍යවරු, නීතීඥ මහත්වරු, උගත් බුද්ධිමත් මිනිසුන්ගෙන් සැදුම්ලත්, මහා සංඝරත්නය අනුශාසකවරුන් බවට පත්කරගත්, පුළුල් බහුජන සංවිධානයක් අපි ගොඩනැගුවා. 

සංවිධානය හදලා නිකම් හිටියේ නැහැ. මේ විනාශයට ගොදුරුවෙන ප්‍රදේශවල ගොදුරු ගම් හොයාගෙන අපි ගියා. පෝස්ටර් ඇලෙව්වා. ජනතාව ඒකරාශී කළා පන්සල් වලට, කමත්වලට, ගස් යටට, කඩපිල්වලට ආදී තැන්වලට. ජනතාව ඒකරාශී කරලා රැස්වීම් වටයක් තියන්න තීන්දු කළා. 

වර්ග කිලෝමීටර් හත්සිය විස්සක් පුරා විතරක් නෙවෙයි. උමාඔයේ දියවරෙන් පෝෂණය වන මහනුවර දිස්ත්‍රික්කයේ මිනිපේ, හසලක වගේමත්, මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයේ හෙට්ටිපොල , වස්ගමුව, හඳුන්ගමුව, මාරක දක්වා ප්‍රදේශවලත් ඒ වගේම මහවැලි ගඟේ දකුණු ඉවුර, අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයට අයත් දෙහිඅත්තකණ්ඩිය හා පොලොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කයට අයත් සිරිපුර, දිඹුලාගල, අරලගංවිල වගේම මඩකලපුවෙ වැලිකන්ද සීමාව ඉක්මවා ගොස් ජනතාව හමුවෙන්න අපි දින යොදාගෙන, ඔවුන් හමුවෙන්න ගියා. හමුවෙන්න පෙර ඒ ප්‍රදේශවල පූර්ව ප්‍රචාරක කටයුතු කළා.  ඒත් බොහෝ තැන්වලදී අපිට මිනිසුන් ඒකරාශී කරගන්න බැරිවුනා. මිනිස්සු මේවට ඇහුම්කන් දෙන්න ආවෙ නෑ. මිනිස්සුන්ට එහෙම අනතුරක් හැඟිලා තිබුණේ නැහැ. ඇඟට දැනිලා තිබුනේ නැහැ. සමහර තැන්වල මිනිස්සු හතර පස්දෙනා එක්කහු වෙලා හිටියා. සමහර ගම්වලදි මිනිස්සු අපිව විවේචනය කළා. අපට දොස් කිව්වා. සංවර්ධනය වළක්වන්න කුමන්ත්‍රණය කරන එවුන් කියලා කිව්වා. නමුත් අපි ඔවුන්ට අපි දන්න කාරණා කියලා ආවා. 

දැනුවත් කිරීම් අසාර්ථක වෙනකොට අපි පත්‍රිකා බෙදුවා. අපි පත්තර අච්චු ගැහුවා. මේ සම්බන්ධයෙන් විවිධ ක්‍රමවලට ජනතාව දැනුවත් කළා. පාර්ලිමේන්තුවේ මේ සම්බන්ධයෙන් කතා කෙරෙව්වා, ප්‍රශ්න කෙරෙව්වා, පළාත් සභාවල කතා කෙරෙව්වා, ඒවා ප්‍රතිඵලයක් වුනේ නෑ. 


මහින්ද රාජපක්ෂ යුගයේ මෙවැනි හඬවල් වලට නැමුණු පාලනයක් තිබුනේ නැහැ. ජනතාවත් එක්ක ඒකාබද්ධ වෙලා විනාශය නවත්වන්න ගත්ත උත්සාහය සාර්ථක නොවෙන තැන අධිකරණයේ පිහිට පතන්න තීන්දු කළා. ඒ අනුව නීතීඥ සුනිල් වටගල සහෝදරයා හමුවුනා. ඔහු සමග අපේ පළවැනි සාකච්ඡාවට වරුවකට වැඩි කාලයක් ගතවුනා. සියළු තොරතුරුවලට ඇහුම්කන් දීපු වටගල සහෝදරයා, 

“මේ සම්බන්ධයෙන් ප්‍රවීන නීතීඥ සමාගමක් එක්ක කටයුතු කරන්න වෙනවා. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩුවක් ගොනුකරන්න හැකිවේවි.“

ඒ අනුව ඔහු අපිට දිනයක් ලබාදුන්නා.  ඔහු සමග අපි දෙහිවල ක්‍රිෂ්මාල් නීතීඥ සමාගම හමුවට ගොස් ක්‍රිෂ්මාල් වර්ණසූරිය නීතීඥ මහත්මයත් එක්ක පැය ගණනාවක් සාකච්ඡා කළා. ඔහු කැමතිවුනා මේ නඩුවට අතගහන්න. ඔහුත් ඒ විෂයට ආසාවක් තිබෙන බව අපට තේරුණා. ඒ අනුව නඩුවට අදාල කරුණ ගොණු කරන්න පටන්ගත්තා. පිටු හයසිය ගණනක් වෙනකම් දවස් ගණනාවක් අපි දන්න කරුණු නීතීඥ සමාගමේ නීතීඥවරුන්ට පැවසුවා. ඒ සඳහා පරිසරවේදී සජීව චාමිකර මහතා බොහොම ඇප කැපවීමෙන් උදව් කළා. උමාඔය සුරැකීමේ ජනතා ව්‍යාපාරයේ සහෝදරවරුන් මේ සඳහා සෑහෙන්න වෙහෙසුනා. නඩුවට කරුණු ගොනුකරන අතරෙ නීතීඥ සමාගමට ගෙවීම් කරන්න අපට සිදුවුනා. රුපියල් හැටදාහක් වෙනකම් ගෙවීම් සිදුකළා. නමුත් නඩුව ගොනුකරලා ඉදිරි කටයුතු කරන්න තවත් විශාල මුදලක් අවශ්‍ය වුනා. ඒ මුදල සපයගන්න පහසුකමක් අපට තිබුනේ නැහැ. ජනතාව අතරට ගියත් ඒවා ඉටුකරගන්න හැකිවුනේ නැහැ. ඒ නිසා අවසානයේ අපි නඩුව අතහැර දැම්මා. කරගෙන යන්න බැරි දෙයකට අත තියලා තවත් අපහසුතාවයකට පත්වෙන්න බැහැ කියලා අපි තීන්දු කළා. 

නඩුව අතහැරියත් සටන අතහැරියේ නැහැ. අපිට පුළුවන් මට්ටමෙන් ජනතාව දැනුවත් කිරීම් කරගෙන ගියා. නමුත් පාලකයො ඒවට ඇහුම්කන් නොදී ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරලා වේගයෙන් ඉදිකිරීම් පටන්ගත්තා. ඉදිකිරීම්වලින් 16% ක් කරගෙන යනකොට මහත් ව්‍යසනයක් සිදුවෙන්න පටන්ගත්තා. ප්‍රධාන උමග කිලෝමීටර් 15.2 ක දිගින් යුක්ත වුනා. ඒ උමඟේ කිලෝමීටර 3.9ක් කපාගෙන යනකොට උමගට මහා දිය කාන්දුවක් වෙන්න පටන් ගත්තා. ඒ 2014-12-26 වැනි දින. තත්පරයට ලීටර් 876 ක් උමගට කාන්දු වෙන්න පටන් ගත්තා. ඒ සමග බණ්ඩාරවෙල හා ඇල්ල ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශවල ළිං වේගයෙන් හිඳෙන්න පටන් ගත්තා. වැව් අමුණු උල්පත් හිඳෙන්න පටන් ගත්තා. ගෙවල් විශාල ලෙස පුපුරන්න පටන් ගත්තා. දහස් ගණනින් ගෙවල් පුපුරන කොට ජනතාවට ව්‍යාපෘතියේ හානිය යම් මට්ටමකින් තේරෙන්න පටන් ගත්තා. අපි සටනට ඔවුන්ට නැවත ආරාධනා කළා. ඒ අනුව අපි සටන නැවත අලුත් වටයකින් පටන් ගත්තා. වැලිමඩ, බදුල්ල, බණ්ඩාරවෙල, පුහුල්පොළ, කරඳගොල්ල, වැල්ලවාය මේ හැම  හැම තැනකම  පසුගිය කාලයේ සටන් ඇවිලි  ගියා. උද්ඝෝෂණ, පෙළපාලි, සත්‍යග්‍රහ, රථ පෙළපාලි හා පළාත් සභාව වට කිරිම, දිස්ත්‍රික් ලේකම් කාර්යාලය වට කිරීම ආදි  සටන් රාශියක් සිදු කළා. කොළඹටත් උද්ඝෝෂණය අරන් ගියා. 

 පාර්ලිමේන්තු, පළාත් සභාවල මේ සම්බන්ධයෙන් හඬ අවදි කළා. පත්තර පිටු වල , රූපවාහිනි නාලිකාවල මේ සම්බන්ධයෙන් ප්‍රවෘත්ති පළවෙන්න පටන් ගත්තා. 

රාජපක්ෂ පාලනය හමාර වුනා. මෛත්‍රී රනිල් පාලනය රටට එළි බැස්සා. ඔවුන්ටත් මේ කරුණු කාරණා ගිහින්ම පැහැදිලි කළා. මෛත්‍රීපාල ජනාධිපතිතුමා  අපේ හඬට සවන් දීලා  මේ විනාශය මමත් දන්නවා . මේක තාවකාලිකව නවත්වමු. අධ්‍යයනයක් කරල බලමු. මේක හානියක් නම් නවත්වලම දාමු. හානිවලට මුහුණදීපු ජනතාවට නොපමාව වන්දි ගෙවන්නම් කියලා ඔහු පොරොන්දු වුනා. නමුත් මේ වෙනකම් සාධාරණයක් ඉටු වුනේ නෑ. දේශපාලන මහා බොරු වංශකතාවට තවත් පරිච්ඡේදයක් එකතුවීම පමණක් සිදුවුණා. 

මෛත්‍රී හා රනිල් නැවත මේ ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරන්න අනුමැතිය දුන්නා. උමාඔය සුරැකීමේ ජනතා ව්‍යාපාරය දැන් පලක් වන්නෙ නැති නිසා අපි දෙදහස් දාහතරෙ අලුත් සංවිධානයක් පටන් ගත්තා. දැන් තියෙන්නෙ උමා ඔය සුරකින්න නොවෙයි විනාශය නවත්වන්න. එනිසා අප ‘උමාඔය බහු විනාශකාරි ව්‍යාපෘතියට එරෙහි ජනතා පෙරමුණ’  නමින් ඒ අලුත් පෙරමුණක් ගොඩනැගුවා. ඒ හරහා තමයි පෙර කී සටන් මේ වනවිට දියත් කරමින් සිටින්නේ. 

මේ පසු ගිය සති දෙක වෙන කොටත් අලුතින් ගෙවල් පුපුරනවා. ළිං හිදෙනවා. බණ්ඩාරවෙල ආසනයේ තිබුන ප්‍රධානම ඔය සිසිල් ඔය හෙවත් හීල්ඔය  සහමුලින් හිදිලා ගියා. පසුගිය ජූනි අවසානය වනවිට. දැන් ජනතාව ආපහු ගිනියම් වෙලා ඉන්නෙ. සටන් නැවත නැවතත් ඇවිලෙනවා.

 දැන් වසරකට එකහමාරකට උඩ දි මම රත්න ශ්‍රී විජේසිංහයන්ට දුරකථන ඇමතුමක් දුන්නා. ඔහු තමයි අපි හිතන විදිහට ලංකාවේ මහගම සේකරයන්ට පස්සෙ ජනතාවට දැනෙන්න  පද වැලක් ලියන, ගීතයක් පබඳින  කිවිඳා. ඔහුගෙ පද වැල් ජනතාවගෙ හදවතට දැනෙනවා. ඒ පඳවැල් වල බොහෝම ලාලිත්‍යයක් තියෙනවා. ඒවා ගැඹුරු අරුතක් ගෙන දෙනවා. රත්න ශ්‍රී විජේසිංහයන්ගෙන් මම ඉල්ලීමක් කළා,

“අපි මධ්‍යම කඳුකරයේ සටනක් කරගෙන යනවා. මේක හරි සංවේදි සටනක්. ලෝකෙ සටන් ඇවිලිලා තියෙනවා. ඒ අතර ජලය සම්බන්ධයෙන් සටන් තිබිලා තියෙනවා. අපිත් මේ මධ්‍යම කඳුකරය  ආරක්ෂා කර ගන්න, මේ ජල සම්පත් ආරක්ෂා කර ගන්න  සටනක් කරනවා“.

 මම ඔහුට බොහෝ විස්තර කිව්වා. ඔහු මට කිවා ,

“ඔව් මල්ලි මමත්  පත්තර වලින් දැක්කා, මාධ්‍ය  මගින් දැන ගත්තා. සටන කරගෙන යන්න , අපිට දෙන්න පුළුවන් ශක්තියක්  අපිත් දෙන්නම්“. 

ඔහු කෙටියෙන්ම මට කිව්වා. ඔහුගේ කතාවෙන් මම තවත් ශක්තිය ගත්තා. උමාඔය විනාශකාරී ක්‍රියාව ගැන ලියවුන පත පොතද පත්‍රිකාද, ඒ විතරක් නෙමේ, අපි කරපු වැඩවල වීඩියෝ පට ඔහුට අපි තෑපෑලෙන් යැව්වා. මාස තුන හතරකට පස්සෙ දවසක රත්න ශ්‍රී විජේසිංහයන්ගෙන් දුරකථන ඇමතුමක් ආවා. 

“මල්ලි , උඹලගේ වැඩේට මම සින්දුවක් ලිව්වා. හොඳද බලපන්“.

 ඔහු දුරකථනයෙන් මට පද වැල් ටික රිද්මයකට කියෙව්වා.  ඒ පළමු ඇසිල්ලේදීම පද වැල් මගෙ හදවතට හොඳට කිදා බැස්සා. දැනෙන්න ලියලා, හැඟෙන්න ලියලා, රිදෙන්න ලියලා, අවදි වෙන්න ලියලා. ඒ අකුරුවල,  ඒ පදවල,  ඒ දේ තියෙන බව මට පළවෙනි වතාවෙම දැනුනා. දෙවැනි වතාවෙත් කියවන්න කියලා මම ඔහුට කිව්වා. ඔහු දෙවැනි වරත් කියෙව්වා. මට තවදුරටත් පෙර අදහස තහවුරු වුණා. මම කිව්වා,

“අයියා මට නම් දැනෙනවා.  මට හොඳට හැඟෙනවා. ඔය පද වැල මට ඉක්මනට එවන්න“.

 දින තුන හතරකට පස්සෙ ඔහුගෙ අතින් ලියපු පද වැල මට  තැපෑලෙන් ලැබුණා.  ඊට පස්සෙ අපි කට්ටිය කතා වුණා. ලෝකයේ සටන් වලට සාහිත්‍යද ලොකු කාර්ය භාරයක් කරලා තියෙනවා. ඒ ගැන අපි දන්නවා.  අසුව දශකයෙ  ඌව වෙල්ලස්සෙ මහ වනයක් වනසන්න බ්‍රිතාන්‍ය  බූකර්ටේට් සමාගම ලංකාවට ආවා. අලි ඇතුන් ඉන්න මහ වනයක් වනසලා යාල වනෝද්‍යානයට ආසන්නව පැල්වත්ත උක් සමාගම ආරම්භ කළා. ඒ වෙලාවෙත් මිනිස්සු පාරට බැස්සා. අන්න ඒ වේලාවෙ  රත්න ශ්‍රී  කිවිඳුන් පද පේළියක් ලිව්වා. ඒක කපුගේ විසින්  ගීයක් බවට පත් කරා. 

“බිම්බරක් සෙනග ගැවසුන 
චන්ද්‍ර සූරයා ඉපදුන 
ස්වර්ණ භූමියේ මනරම්
මාළිඟාව කෝ...

යුද්දෙකට ඇවිත් රුපුසෙන්
සත් මුහුදු මතින් ගුවනින් 
කම්බි වට කලේ මනරම්
මාළිඟාව ‍කෝ මාළිගාව කෝ

ටැට්ටරේ යකඩ ගජසෙන්
කුංචනාදයෙන් ඇලලුන
වෘක්ෂ දේවතාවන් බිම 
වැටී පණ ගසයි

මිණී මල් පිපුණු සීතල 
නිම්න භූමියේ ඇටකටු 
හතර රියන් කඩ අහිමිව 
විලාපය නඟයි...//

බිම්බරක් සෙනඟ...//

කැලෑ මල් පිපී රතුතොල් 
වලින් කෑ ගසා ඉල්ලන 
ජාතියේ නිදානය රන් 
රුවන් කරඬු කොයි

වෑ කන්ද කඩා ඉන් කටු 
කම්බියෙන් බෙදා වෙන්කල 
බිමේ හිස ගසා දමනා
කඩුව බිම දමව් කඩුව බිම දමව්...

බිම්බරක් සෙනඟ...//“

යන  ගීතය ලියවුනේ එහෙමයි. 

අපිත් කල්පනා කරා සටන ආනාගතයට අමතක වුණත් සාහිත්‍ය අමතක වෙන එකක් නෑ. ඒවා අනාගතෙත් ජනතා සටන්වලට උදව් වෙයි කියලා අපි හිතනවා. ඒ හින්දා මේ රත්න ශ්‍රී උමාඔය විනාශය ගැන ලියූ පද හඬ බවට පත් කරලා  ජනතාවගෙ හදවත් තුළට මේ හඬ ගෙනියන්න ඕන කියලා අපි තින්දු කරා. ඒ අනුව මේ සම්බන්ධයෙන් අපේ ප්‍රදේශයේ කලාකරුවෙක් වුණ ප්‍රේමරත්න තෙන්නකෝන් මල්ලිත් එක්ක කතා කළා. ඔහුත් මේක කියෙව්වා. 

“ අයියා පද ටික නම් මරු. හොඳ මෙලඩියක් දාලා  හොඳ බර හඩකින් කියව ගත්තොත් රටට දැනෙන සිංදුවක් වෙයි“.

ලංකා පත්තරේ ප්‍රියදර්ශන දයාරත්න සහෝදරයටත් කතා කළා. ඔහුටත් පද වැල ඊමේල් කළා. ඔහුත් කියවා බලා මට කතා කළා. 

“නියම පද වැලක් .සින්දුවක් කරගත්ත නම් තමයි හොඳ“. 

පදවැල කියවපු හැමෝගෙම අදහස ඒක. අපි උත්සහ කළා මේකට මෙලඩියක් දා ගන්න.  හොඳ වොයිස් එකක් හොයා ගන්න. නමුත් අද තත්ත්වය අනුව හැම දෙයක්ම මුදලට තීන්දු වෙනවා. මෙයට සම්බන්ධ වන සියළු දෙනාට ගෙවීම් කරන්න ඕන. එය රුපියල් දහපහලොස්දහකින් කරන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමෙයි. වට ගණනාවක් උත්සාහ කළා. මුදල් අමාරුකම් මත නඩුව අසාර්ථක වුණා වගේ තවම පද වැල ගීතයක් බවට පත් කර ගන්නත් බැරි වුනා. උත්සාහය අත්හරින්න අදහසක් නෑ. පීඩාවට, අසරණ භාවයට පත්, ජනතාව පෙනෙන විට විවිධ සටන් අතර ගීතය කොහොමහරි කරන්න ඕන කියලා විටින්විට මගේ හිත මට කියනවා. 

මෑතක අපි කතා කලා නදීක ගුරුගේ සහෝදරයට. වර්තමානයේ  අපේ රටේ ඉන්න විශිෂ්ට සංගීතඥයෙක්. සංගීතය ගැන ගැඹුරු දැක්මක් හැදෑරීමක් තියෙන පුද්ගලයෙක් . ඔහුත් පදවැල කියවා,

“මේක හොඳ සින්දුවක් .මේකට හොඳ මෙලඩියක් දාලා ගැඹුරු කට හඩකින් කියව ගත්තොත් මිනිසුන් අතරට අනිවාර්යෙන් යාවි. මට කරන්න පුළුවන් දේ මම කරන්නම්. මේක සම්පුර්ණ කරන්න වියදමක් යාවි. ඒ මුදල සොයා ගන්නවනම් මම උදව් කරන්නම්“.

මේ රටේ හොඳ බොහෝ දේවල් අතහරින්න වෙලා තියෙන එක් කාරණයක් තමයි මුදල් කියන්නේ. නමුත් මේ මධ්‍යම කඳුකරයත් ජන ජීවිතත් අපේ රටේ පරිසරයත් රැක ගන්න ඕන. ඒ නිසා අපි මේ සටන අත්හරින්නෙ නැ. දුෂ්කරතා තියෙනවා. ඒත් අපි සටන අතහරින්නෙ නෑ. පාලකයන් දණගස්සවන්න පුළුවන් වේවි. මේවා රැක ගන්න පුළුවන් වේවි. නමුත් මිනිසුන් එය තේරුම් ගත් දාට හොඳින් කළ හැකි වේවි. තේරුම් ගන්නා තෙක් අපේ සටන් නොනවතින අරගලයක් බවට අපි පත් කරනවා. අද වනවිට නැවතත් උමාඔය නිම්නය ගිනියම් වෙලා. උමගේ තවත් මහා දියකාන්දු කිහිපයක් සිදුවෙලා. මධ්‍යම කඳුකරයේ දකුණු හා නැගෙනහිර බෑවුම බරපතල අනතුරකට මුහුණ දෙනවා. විනාශය නවත්වාගන්නේ කොහොමද යන්න ගැටළුවක්. නමුත් විනාශය නැවැත්විය යුතුමයි. 

මේ මොහොතේ සිහිවෙනවා 1854 දී රතු ඉන්දියානු නායක සියැටල්, ඇමරිකානු එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපති ෆෑන්ක්ලින් පියර්ස්ට එවූ ලියුමට සියටැල් කියපු ශ්‍රේෂ්ඨ කියමන. ඔහු කියනවා,

“නිල් අහසත්, පොලවේ උණුසුමත්, විකිණීම හෝ මිලදී ගැනීම සඳහා වූ ඔබගේ අදහස අපට නුහුරු වන්නේය. සුළඟේ නැවුම් බව හෝ ජලයේ කාන්තිය අපට අයිති නොවේ නම්  ඒවාට මිල නියම කිරීම හෝ මිලදී ගැනීමට ඔබට හෝ අපට හැකියාවක් නැත. අපගේ භූමිය මිළදී ගැනීමට කැමැත්ත පළ කරමින් ඔබ කරන ඉල්ලීම අපට දරාගන්නට නොහැක්කකි. ගංගා දිගේ ගලා බස්නා දිදුලන දිය දහර හුදු ජලයම නොව අපගේ මුතුන්මිත්තන්ගේ රුධීරයයි. ගංගාවෝ අපගේ සොහොයුරෝ වෙති. ඔවුහු අපගේ පිපාසය සංසිඳුවති. අපගේ දරුවන් පෝෂණය කරවති. සුදු මිනිසුන්වන ඔබ අපගේ සිරිත් විරිත් නොදන්නා බව අපි දනිමු. ඔබට එක් බිම්කඩක් තවත් බිම්කඩකට වඩා වෙනස් නොවන බවද අපි දනිමු. භූමියේ තිබිය යුතු දේ පැහැරගෙන පළායන ඔබගේ මිනිසුන් මේ භූමියට පිටස්තරයෝ වන්නාහ. පොළව ඔවුන්ට සහෝදරයකු නොව සතුරෙකි. භූමිය අත්පත්කර ගැනීමෙන් පසු ඔහු එය අමතක කොට තවත් නැවුම් බිම් යටත්කර ගනිමින් ඉදිරියට ඇදෙති. ඔවුන්ගේ කෑදරකම විසින් මේ භූමියේ සාරය උරාබොනු ලැබීමෙන් පසු ඉතිරිවන්නේ හිස් කාන්තාරයක් පමණි. අපගේ සිරිත් විරිත්  ඔබගේ සිරිත් විරිත් වලට වඩා වෙනස් වන්නේය. මවුබිමට සිදුවන ඕනෑම හොඳක් හෝ නරකක් හෝ එහි ජීවත්වන දරුවන්ටත් උරුමවන්නේය. අප දන්නා පරිදි මේ මහපොලව මිනිසාට අයිති නැත. එහෙත් මිනිසා මහපොලවට අයත් වන්නේය.” 

එලෙස කියුවේ රතු ඉන්දියානු නායක සියැටල්ය.